Zowel Nederland als de Verenigde Staten kampen met veel leegstaande psychiatrische instellingen. Toen in de jaren zestig kritiek kwam op deze grootschalige inrichtingen – ze zouden te geïsoleerd, te massaal en te betuttelend zijn – verhuisden veel psychiatrisch patiënten naar kleinschalige zorginstellingen in de stad. Patiënten hoorden thuis in de maatschappij, zo was de nieuwe gedachte. Maar wat gaat er gebeuren met deze cultuurhistorische gebouwen? Ook deze instellingen zijn destijds ontstaan vanuit een ideaal: een prikkelarme omgeving waar rust, ritme en regelmaat het beste was voor de patiënt. In het kader van de zogenoemde 43e april-avond organiseert Het Dolhuys een discussie met Gabriël Verheggen, architectuurhistoricus en directeur van het ABC Architectuurcentrum Haarlem en Nico Adrichem, directeur divisie langdurende psychiatrie GGZ Noord-Holland, over de toekomst van deze gebouwen. Ook wordt het fotoboek ‘Asylum’ van de Amerikaanse fotograaf Christopher Payne gepresenteerd, met indrukwekkende foto’s van een verdwenen wereld. Aanvang: 19.30 uur; toegang: 8,50 euro (zie hieronder). locatie: Het Dolhuys, Schotersingel 2, Haarlem, tel. 023 5410681
Op deze 43e april is Het Dolhuys geopend tot 21.00 uur. Voor de 43e aprilavond betalen bezoekers 8,50 euro; dat is inclusief de toegang tot het museum. Dat geldt ook voor museumkaarthouders. Bezoekers met een Haarlem pas, Collegekaart ofCJP betalen 2 euro. Vrienden hebben gratis toegang. In het museumcafé is een maaltijd te verkrijgen vanaf 18.00 uur (12,50 euro, inclusief drankje). Graag vooraf reserveren (en aangeven met of zonder maaltijd) op de website van het Dolhuys
achtergrond: expositie 'Architectuur van een Ideaal'
Museum Het Dolhuys presenteert van 19 oktober t/m 20 januari 2013 ‘Architectuur van een ideaal’, fotografie van Christopher Payne en Jannes Linders. De tentoonstelling brengt het verleden van psychiatrische instellingen in Nederland en de Verenigde Staten in beeld.
De aanleiding voor deze tentoonstelling is de fotoserie ‘Asylum’ van fotograaf Christopher Payne (1968). Payne reisde langs 70 (gedeeltelijk) leegstaande psychiatrische instellingen in 30 verschillende Amerikaanse Staten en fotografeerde de overblijfselen van deze historische plekken. Het resultaat bundelde hij in een indrukwekkend boek en is bovendien te zien in een rondreizende fototentoonstelling. Na Londen en Gent is het nu de beurt aan Haarlem om het werk van Payne aan het publiek te tonen.
Vanaf halverwege de 19e eeuw verbleven veel psychiatrische patiënten in speciale inrichtingen. Deze ingenieuze minimaatschappijen voorzagen vrijwel geheel in de eigen behoeften met een eigen boerderij, werkplaatsen, kerk en begraafplaats. De vredige omgeving, lichaamsbeweging, arbeid en frisse lucht moesten allemaal bijdragen aan de gezondheid van de patiënt.
De twintigste eeuw bracht een nieuwe kijk op psychiatrische behandelingen die in de Verenigde Staten leidde dit tot een massaal ontslag van psychiatrische patiënten uit inrichtingen en ziekenhuizen. Tussen 1960 tot 1980 daalde het aantal patiënten in overheidsgestichten in de VS met meer dan 80%. Ook in Nederland kwam dit proces op gang, maar het verliep een stuk geleidelijker.
Naar aanleiding van Paynes project heeft Het Dolhuys de Nederlandse architectuurfotograaf Jannes Linders de opdracht gegeven om in Nederland op zoek te gaan naar het verborgen verleden van psychiatrische instellingen. De nadruk is daarbij gelegd op de instellingen waar Het Dolhuys collecties van in huis heeft, zoals Dijk en Duin in Castricum en Vogelenzang in Bennebroek. Opvallend is dat de Nederlandse gebouwen veel zorgvuldiger zijn leeggeruimd. Waar het in het werk van Payne vaak lijkt alsof de patiënten en het personeel zo zijn weggelopen is het in Nederland vaak alleen nog het gebouw wat achterblijft.